Ağaç ya da köklerden farklı olarak rizomlar (köksaplar) herhangi bir noktayı başka herhangi bir noktaya bağlama özelliğine sahiptirler. Ama bu iki nokta arasında ''ortak özellikler'' bulunması asla gerekmez. Tümüyle farklı doğalarda olabilirler. Çok farklı işaret düzenlerine ve iletişim mekanizmalarına sahiptirler. Hatta burada ''işaretleşme'' ya da ''iletişim''den söz etmek bile mümkün görünmeyebilir. Bir rizom ne Bir'dir ne de çoktur. Bir ağaç ya da kökte olduğu gibi Bir'in ikiye ayrılmasıyla başlayan ve oradan üçe, dörde, beşe giden bir süreç olarak anlaşılamaz. Yani Bir'den türeyen bir çok değildir...Formülü n+1 olarak tanımlanamaz. Birimlerden değil boyutlardan oluşur, daha doğrusu hareket halindeki yönlerden. Ne başı ne de sonu vardır. Ama her zaman bir ''ortası'' bulunur. Bu ortadan kaynaklanır, gelişir, serpilir. Ne öznesi ne de nesnesi olan n boyutlu çoğulluklardan oluşur. Biraz önce kendisinden türemediğini söylediğim Bir ondan hep çıkarılır =n-1 genel formüldür. Böyle bir çoğulluk boyut değiştirdiğinde aynı zamanda zorunlu olarak doğası da değişir, başkalaşıma uğrar. Nokta ve konumlarla, noktalar arası ikili ilişkilerle tanımlanan bir yapı gibi değildir. O yalnızca çizgilerden yapılmıştır. Onun boyutları bir parçalara ayrılma ve kopuş noktalarıyla tanımlanmıştır.
Rizomun esas özelliği şecereye ve soy ağacına, aile ve devlet değerlerine karşı çıkışı, onları bozulmaya uğratmasıdır. Bir tür karşı-hafızadır. Değişimlere, unutuşlara, kalıpların kırılmasıyla, yayılma ve işgal ile büyür. Grafik sanatlardan, fotoğraf ve çizimden farklı olarak ''kopya'' etmez... haritalar çıkarır. Unutma ki bir haritaya pek çok yerden girilebilir (hemen hemen bütün noktalarından)... Belki cinsellikle ve üremeyle bir bağlantısı vardır ama eş ölçüde her şeyle aynı bağlantıya sahiptir: hayvansal, bitkisel, topraksal, siyasal, kültürel dünyalarla doğal ve suni nesnelerle...
Ulus Baker - Yüzeybilim Fragmanlar s.359-360
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder